సవిస్తార చైతన్య సముద్రం లో ఓ చిన్న కెరటం ఆత్మ. శక్తికి త్రిగుణాలుంటాయి మూడు గుణాలు సమ స్థితిలో ఉండే శుద్ద స్వరూపం ఆత్మ. అలాంటి స్థితిలో ఉన్న శక్తి లో గుణ సమ స్థితి తప్పినప్పుడు కలిగేది మాయ.దానినే మనిషి లో మనస్సు అని అంటాము.పదార్ధానికి ఒక్క ఆకర్షణ మాత్రమే ఉంటుంది ( గ్రహాలకు ,అణువులకు మధ్యన ఆకర్షణ ) కాని శక్తికి ఆకర్షణ , వికర్షణ రెండూ ఉంటాయి. ఈ తత్వ మే శక్తి స్వరూపమైన మనస్సుకీ ఉంటుంది ఇదే ద్వందం రాగము ద్వేషము ;సంకల్పము ,వికల్పము.
*పదార్ధమే పూర్తి యదార్థం కాదు
పదార్ధం , మనస్సు , ఆత్మ ఇవన్నీ కలిసి చైతన్యం లో ఇమిడి ఉంటాయి. అంటే చైతన్యమే యదార్ధం అదే శుద్ద సత్యం.
*ధ్యాన సాధన – ధ్యాన స్థితి
భౌతిక విషయాలను , ఇంద్రియాల లో కలిగే స్పందనలను సాక్షీభూతం గా గమనించడమే సాధన. ఆ విధం గా సాధన చేస్తూ ఉంటే ఏదో ఒక క్షణం లో ధ్యానం సిదిస్తుంది. ఆ ధ్యాన స్థితి లో యదార్ధ స్థితిని అనుభూతిస్తాము.
ధ్యానం లో మనస్సు పని చేయదు అలాంటప్పుడు అనుభూతి ఎలా కలుగుతుంది ?
పుట్టి బుద్ధి ఎరిగాక మన దైనందిన వ్యవహారాలన్నీ మనస్సుతో చేస్తాము మనస్సుతో అనుభూతిస్తాము. మనస్సు లేకపోవడం, మనస్సుని అధిగమించడం అనేది మన అనుభవంలో లేనిది ప్రతిదీ మనస్సు తో అలవాటైన మనకు ఆత్మ గత అనుభూతి గురించి ఏమీ తెలియదు ఎంత చెప్పినా, చదివినా ఉపన్యాసాలు విన్నా సాధన చేయకపోతే ఎప్పటికీ ఆత్మ ని గుర్తించ లేము.
మన శరీరం , మనస్సు ,ప్రాణం -ఇవన్నీ ఆత్మ ప్రకాశం వలనే పని చేస్తాయి. ఆత్మ చైతన్యం తో నే మనస్సు పని చేస్తుంది ఆత్మ ప్రకాశం తో నే ఆత్మను అనుభూతించడం ధ్యానం మనస్సు పని చేస్తే ద్వందం ఉంటుంది మనస్సు పనిచెయ నప్పుడు మిగిలేది ఒక్కటే అదే ఆత్మ అదే చైతన్యం అదే ఎరుక అదే సత్ చిత్ ఆనందం. ఆ స్థితిలో చూడబడేది ,చూసేది ,చూపు – ఇవన్నీ విడి విడి గా ఉండక అన్నీ కలిసి ఏకమవుతాయి.
మనస్సు పైన చిత్తం , దాని పైన బుద్ది ,దానికి పైన అహం – ఇలా పదార్ధం వివిధ స్థాయులలో స్పందనలు చేస్తుంది.అరిషడ్వర్గాలు, సమస్త కోరికలు ,రాగ ద్వేషాలు అన్నీ మనస్సులోనే రూపు దిద్దుకొంటా యి . కానీ వీటికి మూలం చిత్తం లో ని వాసనలు, తత్వాలు, గుణాలు కాబట్టి చిత్తాన్ని శుద్ది చేయకుండా మనస్సుని నియంత్రించు కొనే సాధనాలు ఎన్ని చేసినా సరైన ఫలితం ఉండదు.
చిత్తాన్ని ఎలా శుద్ది చేసుకోవాలి ?
వివేకము తో కూడిన వైరాగ్య భావనలను, సాక్షీ త్వం ను ప్రతిరోజూ ,ప్రతి క్షణమూ అభ్యాసం చేయాలి. నవ విధ భక్తీ మార్గాలు కూడా చిత్తాన్ని శుద్ది చేస్తాయి.ఎన్నో యుగాల నుండి పేరుకుపోయిన కర్మ వాసనలను సమూలం గా భస్మం చేయాలి. సాక్షీ భూత కర్మాచరణ కర్మ ఫల అనాసక్తి వలన మనస్సులో స్పందనలు తగ్గుతాయి చిత్తం లో ఎలాంటి కర్మ పోగు పడదు.
ఎన్నో యోగ క్రియలు ,ఆసన ముద్రలు ,నాడీ శుద్ధి క్రియలు ,ప్రాణ శుద్ది క్రియలు – ఇవన్నీ పంచకోశ శుద్దీకరణ లో భాగాలే చిత్త శుద్ది లేని శివ పూజ లేల ? భాండ శుద్ది లేని పాకమేల ?కాబట్టి ముందు చిత్త శుద్ది తర్వాతే ఆత్మావిష్కరణ మోహం క్షయ మవ్వడమే మోక్షం.అహం అణిగి సోహంగా మిగలటమే శరణాగతి. ప్రధమంగా మనకు శ్రద్ద ,ఓర్పు పుష్కలం గా ఉండాలి.
